پانزدهمین نشست مجازی از مجموعه برنامه سخن؛ جستاری در ادبیات جهان با موضوع «تاثیر ترجمه درست ادبیات بر حضور بین‌المللی بازیگران» سه‌شنبه ۲ آذر در صفحه اینستاگرام خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، در این برنامه آرتا تاری، پژوهشگر زبان انگلیسی به گفت‌وگو با بابک کریمی، بازیگر، تدوینگر و دوبلور پرداخت.
در ابتدای این نشست بابک کریمی بیان کرد: بحثی سال‌ها در دنیای ترجمه است که آیا باید به کلمه وفادار باشیم یا به مضمون؟ گاهی این دو از یک زبان به زبان دیگر رعایت می‌شود، اما گاهی این طور نیست و مثلا اصطلاحاتی است که اگر مو به مو ترجمه شود آن معنا و مفهوم را نمی‌دهد.
وی افزود: اگر بین مضمون و فرم باید یکی را نگه داریم و دیگری را تطبیق دهیم، مضمون را باید نگه داشت و فرم را تغییر داد.
در بخشی از نشست، تاری با اشاره به اهمیت زبان بدن و توجه به آن در بازیگری و دوبله گفت: ترجمه ادبی فقط بخشی از ترجمه زبان یک بازیگر است و ترجمه بدن او نیز در فرهنگ‌های مختلف فرق می‌کند.
کریمی توضیح داد: در زبان فارسی فعل آخر جمله است ولی مثلا در زبان ایتالیایی، فعل پایان جمله نیست و در میان جمله است. اینکه که بتوانیم در دوبله آثار هم جمله سازی را رعایت کنیم و هم به زبان بدن آنجایی که بازیگر کلمات را همراهی می‌کند توجه کنیم، یکی از چالش‌ها است.
در ادامه تاری به حضور کریمی در فیلم‌های خارجی به عنوان بازیگر، از او پرسید که چگونه به عنوان یک بازیگر از زبان بدن استفاده می‌کند و کریمی اظهار کرد: این بستگی به نقش دارد. گاهی شخصیت‌هایی هیجانی هستند، مثلا خیلی با دست‌هایشان صحبت می‌کنند، گاهی شخصیت‌هایی خوددار هستند و … . نقش می‌گوید که چطور باید بود و قاعده مشخصی ندارد.
تاری پرسید که در آثار، آنجا که کلام نداریم، زبان بدن چقدر باید ترجمه شود؟
بابک کریمی گفت: هیچ وقت نمی‌شود به صورت صد درصد تمام بار فرهنگی و ناگفته‌ها را منتقل کرد. باید سعی کرد تا آنجایی که می‌شود منظور را رساند. مثلا ایده‌آل برای درک یک فیلم ژاپنی این است که به زبان ژاپنی و فرهنگ آنان تسلط داشته باشیم. اگر رفتارها و آداب و رسوم در داخل فیلم تعریف نشده باشد، ما درباره آن نمی‌دانیم.
وی افزود: در نقش بازپرس در فیلم سینمایی جدایی نادر از سیمین، من سال‌ها بود که ایران نبودم و فقط فیلم کلوزآپ آقای کیارستمی و یک مستند به نام طلاق به سبک ایرانی را دیدم که هر دو موردهای خاصی بودند. من درخواست کردم که بروم و موقعیت را از نزدیک ببینم. در آن مدت تمرین، یک روز در میان به دادگاه می‌رفتم که خیلی به من کمک کرد. بازیگران برای ایفای هر نقش باید بروند و ببینند که اصلیتش کجا است و آن را ببینند.
وی ادامه داد: زبان چند مرحله دارد. اول استعداد زبان است، که آدم‌هایی هستند که چند زبان حرف می‌زنند و زود هم یاد می‌گیرند، مثل لیلا حاتمی. دوم گوش شنیدن داشتن است که هر زبانی یک آهنگی دارد. برای بازیگر هم این است که باید خیلی گوش دهد. وقتی برای بازی در فیلمی به جایی می‌روید، باید قبل از فیلمبرداری، مدتی آنجا باشید.
کریمی گفت: وقتی در ایتالیا یک نقش خارجی را بازی می‌کنم، باید زبان ایتالیایی‌م بد باشد. آنجا کلیشه این است که یک خارجی به زبان تسلط ندارد. اما مثلا در فرانسه پذیرفته شده که شما می‌توانید خارجی بوده و به زبان و فرهنگشان مسلط باشید.
وی افزود: بحث در ۲ محور است. یکی تسلط به زبان و ترجمه است و دیگری در حیطه بازیگری، شخصیت‌پردازی است که ما تصمیم نمی‌گیریم چطور حرف بزنیم، آن شخصیت آن طور صحبت می‌کند. در دوبله نیز این اتفاق به نوعی می‌افتد.
کریمی با اشاره به روند دوبله در خارج گفت: لیست دیالوگ‌های فیلم را به پخش کننده می‌دهند و او آن را به مترجم می‌دهد. سپس دیالوگ‌های ترجمه شده به آداپتاتور داده می‌شود تا بر اساس زمان صبحت‌کردن شخصیت‌ها تنظیم شود و بعد به دوبلور می‌رسد. به این شکل ممکن است آنچه در فیلم است در دوبله به درستی نشان داده نشود. در صورتیکه باید مفهوم و منظور فیلم را منتقل کرد.
آرتا تاری در پایان پرسید که دانستن زبان‌های دیگر چقدر جهان ما را گسترده می‌کند؟
کریمی گفت: هر زبان دری است به یک فرهنگ، جهان و اجتماع. ما شرقی‌ها معمولا زبان‌های غربی مانند انگلیسی، فرانسوی و … را یاد می‌گیریم. در آنجا می‌گویند که زبان‌های شرقی مانند فارسی، عربی، چینی و … یاد بگیرید چون جهان‌بینی وسیع می‌شود. بهتر است که آدم ۲ زبان، یکی غربی و یکی شرقی بلد باشد تا ۵ زبان اروپایی.