?شصت و ششمین برنامه از سری برنامه‌های مستندات یکشنبه‌های خانه هنرمندان ایران، یکشنبه ۷ مرداد ۱۴۰۳، به نمایش مستند «تهران ۹۹۵» به کارگردانی آرش کوردسالی اختصاص داشت. سپس نشست نقد و بررسی این اثر با حضور ایلیا محمدی‌نیا(منتقد سینما) و آرش کوردسالی برگزار شد.
?ایلیا محمدی‌نیا در این نشست گفت: قرار است در این جلسات بیشتر حرف کارگردان را بشنویم و متوجه شویم که چطور یک ایده تبدیل به فیلم مستند می‌شود. درباره مستند «تهران ۹۹۵» باید بگویم که شاید برای بسیاری سوال باشد که چه ارتباطی بین فیلمی که درباره مسجد سلیمان ساخته شده و عنوان «تهران ۹۹۵» وجود دارد؟! در واقع این فیلم با عنوانش شروع شده و کنجکاوی مخاطب را بر می‌انگیزاند. در واقع این عنوان، به فاصله ۹۹۵ کیلومتری بین مسجد سلیمان و تهران اشاره دارد. در حقیقت به ما می‌گوید که مسجد سلیمان که اولین جایی است که نفت در آنجا کشف شده، از نظر امکانات با تهران تا چه اندازه فاصله دارد. در صورتی که قرار بود نفت برای مردم مسجد سلیمان آبادی بیاورد اما اکنون تنها دستاورد نفت، بوی نامطبوع، از دست رفتن هویت کوچ‌نشینی و مسائلی از این دست، است.
?️او افزود: با مقایسه سکانس افتتاحیه و سکانس انتهای فیلم، شاهد اتفاقی مهم هستیم. در انتهای فیلم شاهدیم که دکل‌های برق، برقی ندارند و خانه‌های ساخته شده، مخروبه شدند. در واقع نفت برای مردمی که کوچ می‌کردند و نیاز به چیزی نداشتند، اتفاق خوبی را رقم نزده و موجب فقر آنها هم شده است. در صورتی که این مردم آزاده بودند و بدون کمک کسی زندگی را می‌گذراندند. در حقیقت نفت هویت کوچ‌نشینی را از آنها می‌گیرد و آنها را تبدیل به آدم‌های شهری می‌کند که شهری نیستند. یعنی هویت را از آنها می‌گیرد.
▫️این منتقد سینما با تاکید بر تلخی مستند «تهران ۹۹۵» بیان کرد: با آمدن نفت اولین‌های زیادی در مسجد سلیمان رخ می‌دهد اما انتهای ماجرا مطلوب نیست. وقتی در اواخر دهه ۴۰ اولین لایه‌های نفت تمام می‌شود، حکومت آنجا را تبدیل به یک پایگاه نظامی کرده و از این رو تغییراتی در آن جغرافیا رخ می‌دهد که مثبت نیست.
?️آرش کوردسالی در بخش دیگری از این نشست گفت: در ابتدا لازم است بگویم که من بچه مسجد سلیمان نیستم؛ در واقع مادر بزرگ مادری‌ام اهل آنجاست. البته من به خاطر جنگ دو سه سالی در آنجا زندگی کردم. علاوه بر این چند نفر از نزدیکانم نفتی بودند و از همین رو از کودکی در معرض شنیدن ماجراهای نفت و مسائل آن بودم. بنابرابن شاید به این دلیل به سراغ این موضوع رفتم.
?️او افزود: نفت در شکل‌گیری ایران معاصر نقش مهمی داشته است. شخصا در خوزستان تاثیر نفت و جنگ را حس کردم. باید قبول کنیم که نفت نماد صنعت بوده که با ورود خود پوسته‌ای از مدرنیته را وارد می‌کند اما مصائب خود را نیز به همراه دارد. من نیز در ابتدا قصد داشتم که درباره خوزستان (به عنوان نماد نفت) فیلم بسازم. اما در راه این مسیر متوجه شدم که مسجد سلیمان مکان بهتری برای این ایده است. شخصا درباره نفت و جنگ، دو، سه فیلم کار کردم که برگرفته از زندگی شخصی و ایرانی است که در آن زندگی می‌کنم.
▫️این کارگردان در ادامه صحبت‌هایش بیان کرد: نفت یک سرمایه بوده اما در ایران جلوی دموکراسی را گرفته است. در واقع به جای اینکه فرصت باشد، بیشتر در روند‌های اجتماعی کشور ما، نقش منفی ایجاد کرده است. اتفاقی که برای مسجد سلیمان رخ داد، در ادامه برای شهرهای دیگری چون ماهشهر نیز رخ داده است. در واقع مسجد سلیمان نیز تنها شهر نگه داشته شده است اما اقتصادی ندارد.
?️کوردسالی در ادامه صحبت‌هایش گفت: وقتی از سرمایه‌ای درست استفاده نشود، اثرات منفی خودش را می‌گذارد. نفت در ایران شکل برعکسی گذاشته و در ایجاد دموکراسی نقشی منفی داشته است. مسجد سلیمان منطقه‌ای بوده که عشایر بختیاری زمستان‌ها به آنجا کوچ می‌کردند. در این مستند سعی کردم، برای بیان آنچه که فکر می‌کنم بر این شهر گذشته است، از هر نشانه‌ای که می‌توانم استفاده کنم.