دوره تخصصی تهیه‌کنندگی تئاتر در خانه هنرمندان ایران افتتاح شد.
«دوره تخصصی تهیه‌کنندگی تئاتر» با حضور بهروز غریب‌پور، مجید رجبی معمار، شهرام کرمی، فولکا رِدر، آروند دشت آرای و شرکت‌کنندگان در این دوره تخصصی جمعه ۱۶ شهریور در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان ایران افتتاح شد.
قرار نیست تئاتر هنری لوکس باشد
در ابتدای این مراسم آروند دشت آرای، مدیر این دوره تخصصی، در توضیحاتی گفت: تئاتر ما به‌شدت به سمت سرمایه‌داری حرکت می‌کند، در حالی‌که قرار نیست تئاتر هنری لوکس باشد. اکثر کارگردانان ما تبدیل به تهیه‌کننده شده‌اند، اما دغدغه کارگردان باید تفکر و اجرای تئاتر باشد نه میزان فروش. در این شرایط دغدغه‌های اجتماعی حذف و زهر تئاتر گرفته می‌شود. تئاتر تبدیل به چیزی لوکس می‌شود و تماشاگر هم برای این‌جور تئاتر تربیت می‌شود. به سرعت به سمت خصوصی‌سازی تئاتر پیش می‌رویم، در شرایطی که زیرساخت‌های لازم برای این کار مهیا نشده است.
وی اضافه کرد: از این‌رو هر تلاش اصولی و علمی برای تربیت افراد در حوزه تولید تئاتر، امری مهم محسوب می‌شود. برای این دوره حدود 64 نفر ثبت‌نام کردند که دو برابر ظرفیت پیش‌بینی شده بود. امیدواریم بعد از یک سال بتوانیم مدیرانی تربیت کنیم که به تئاتر ایران کمک کنند آن‌طور که استحقاق دارد جلو برود و کارگردان‌ها را از دغدغه‌های مالی بخش تولید رها کنند.
امیدواریم مدیرانی توانا برای تئاتر کشور تربیت شوند
در ادامه مجید رجبی معمار اظهار داشت: خانه هنرمندان ایران در تمامی عرصه‌های فرهنگی و هنری توانسته عملکردی موثر داشته باشد. کمتر نهادی سراغ داریم که چنین پرکار، کم‌هزینه و مفید باشد. یکی از عرصه‌های فعالیت این مجموعه، تئاتر است و به نوبه خود کوشیده‌ایم به تئاتر کشور کمک کنیم. برای برگزاری این دوره تخصصی نگرانی‌هایی داشتم؛ اینکه مراکز آموزش عالی ایران دانشجویان زیادی پرورش می‌دهند ولی آیا در نقاط مختلف کشور ظرفیت‌های علمی لازم وجود دارد یا اینکه کارها به‌شکل صوری پیش می‌رود؟ در عین حال برای برگزاری چنین دوره‌ای احساس نیاز می‌شد. به هر حال در مشورت با شورای سیاست‌گذاری تماشاخانه ایرانشهر که متشکل از افرادی دارای اهلیت و تجربه است و با بررسی برنامه‌ریزی مکتوب این دوره تخصصی، تصمیم به برگزاری آن گرفتیم.
مدیرعامل خانه هنرمندان ایران افزود: امیدوارم کسانی که در این دوره ثبت‌نام کرده‌اند قضیه را جدی بگیرند تا نتیجه‌ای برد-برد برای اساتید و برنامه‌ریزان و هنرجویان حاصل شود. شرکت‌کنندگان صرفا در پی کسب یک مدرک نباشند، چرا که در تئاتر امروز ایران ضرورت سامان دادن به بحث مدیریت تولید و تهیه‌کنندگی علمی احساس می‌شود. امیدواریم پس از این دوره مدیرانی توانا به تئاتر کشور اضافه شوند و یادگاری ماندگار برای تئاتر کشور برجای بماند.
تماشاخانه خصوصی جای فعالیت تجاری نیست
شهرام کرمی، مدیرکل مرکز هنرهای نمایشی، سخنران بعدی این مراسم بود که درباره وضعیت تهیه‌کنندگی تئاتر در کشور گفت: امیدوارم برگزاری این دوره، آغازگر اتفاقی خوب برای تئاتر کشور باشد. امروزه واژه تهیه‌کنندگی با سرمایه‌داری و تجارت همراه شده است، در حالی‌که مفهوم آن برنامه‌ریزی، انسجام‌بخشی و هدایت یک رویداد هنری است. آفرینشگری هنری صرفا به حضور یک خالق و هنرمند محدود نمی‌شود؛ مجموعه‌ای از عناصر و عوامل برای خلق اثر لازم است. تئاتر ایران در طول چند دهه اخیر رونق گرفته و مهم‌ترین نشانه آن حضور بخش خصوصی و شکل‌گیری تماشاخانه‌های خصوصی است. اما ماهیت تماشاخانه‌های خصوصی اینست که مکانی برای فعالیت‌های هنری و مستقل و حمایت از گروه‌های تئاتری باشند، نه محلی برای فعالیت تجاری.
وی ادامه داد: جای خوشحالی‌ست که بخش خصوصی پیشگام برگزاری این دوره تخصصی شده است. کسانی که در این دوره ثبت‌نام کرده‌اند می‌توانند امیدوار باشند که دوره‌ای پربار را سپری کنند و بسترساز ایجاد شبکه‌ای مناسب و جایگاهی حامیِ فعالیت‌های تئاتری شوند. امیدواریم در این دوره شاهد تبادل تجربه و دانش باشیم و تهیه‌کنندگی به‌عنوان جایگاهی موثر در تئاتر حرفه‌ای کشور تثبیت شود. این جایگاه می‌تواند رابطه مخاطب با گروه‌های تئاتری و شرایط استفاده از فضا و امکانات را بهبود بخشد و صیانت از حقوق هنرمند و جایگاه هنر در جامعه را در دستورکار قرار دهد.
این یک دوره آموزشی معمولی نیست
پس از آن فولکا رِدر، مدیر برنامه‌های فرهنگی سفارت آلمان، درباره برگزاری این دوره و همکاری سفارت آلمان در آن گفت: «دوره تخصصی تهیه‌کنندگی تئاتر» پروژه‌ای بسیار ارزشمند برای ما محسوب می‌شود. از تمامی همکاران در این پروژه تشکر می‌کنم؛ به‌ویژه از انستیتو گوته که شبکه ارتباطی گسترده خود با مراکز تئاتری آلمان را در دسترس ما قرار داد و از این پروژه حمایت کرد. به هر حال در برگزاری این دوره از حمایت بزرگ جامعه تئاتر آلمان برخورداریم که علاقه زیادی به هنر و تئاتر ایران دارند. تمایل به انجام پروژه‌های دوجانبه از هر دو سو وجود دارد و هر روز ایده‌های جدیدی از جانب هنرمندان ایرانی و آلمانی دریافت می‌کنیم. به گمان من در زمانی که مشکلات سیاسی در کل دنیا بیشتر می‌شود، لازم است در عرصه‌های فرهنگی قوی‌تر پیش برویم. این یک دوره آموزشی معمولی نیست، بلکه طبق نیاز تئاتر ایران طراحی شده، با ساختاری خاص پیش می‌رود و اهداف خاصی را مدنظر دارد. گواهینامه‌های این دوره نیز برای ما اهمیت داشت و در نهایت مهر تایید انستیتو گوته، مرکز هنرهای نمایشی و مرکز تئاتر برلین را بر این گواهینامه‌ها خواهیم داشت.
باغبان باشید و خون جگر بخورید
در بخش پایانی این مراسم نیز بهروز غریب‌پور به بیان نظرات خود پرداخت و گفت: از زمانی که ایده برگزاری این دوره مطرح شد تا امروز به این سوال فکر می‌کردم که آموزش تهیه‌کنندگی تئاتر واقعا چه نقشی در تئاتر ایران خواهد داشت؟ در حال حاضر در گروه‌های تئاتر بازیگران به‌سرعت به سمت کارگردانی می‌روند و در سینما نیز همین اتفاق رخ داده است. از سوی دیگر تشنه عناوین و تیترهایی مانند دکتر شده‌ایم و گمان می‌کنیم با داشتن چنین عناوینی مشکلات ما حل می‌شود. درباره این دوره نیز نگران هستم که مبادا شرکت‌کنندگان با گرفتن یک مدرک معتبرِ سه امضایی به یکباره خود را تهیه‌کننده بپندارند. در صورتی که باید باغبان باشید، خون جگر بخورید و خار در دستان شما فرو رود تا در نهایت مورد تحسین قرار بگیرید. باغبانی تیتر نیست، عشق است. تهیه‌کنندگی نیز کاری مانند باغبانی است.
وی اضافه کرد: من با این حرف‌ها که روزهای سختی داریم پس وقت پرداختن به تئاتر و موسیقی و فرهنگ نیست، موافق نیستم؛ معتقدم همین الان وقتش است که با یک نمایش بتوانیم افکار را روشن یا دل‌ها را شاد کنیم. یک موسیقی خوب می‌تواند از بار غصه‌های ما کم کند. حالا پوشک نباشد، دنیا که به آخر نرسیده است. روشنفکران ما ذلیل شده‌اند و تمام کامنت‌ها راجع به پوشک است. با تحریم دنیا به آخر نمی‌رسد. به این می‌گویند عنصر ملی‌گراییِ خلاق. تهیه‌کننده هم همین‌طور، باید بگوید اگر سالن به ما نمی‌دهند، اگر بودجه کم داریم، ولی اگر کارگردان فکری دارد که می‌خواهد اجرا کند من راه‌حل‌های فراوانی دارم. تهیه‌کننده آن فرد فانوس به‌دستی است که چراغ راه هنرمندی را روشن می‌کند که در تاریکی است و کورمال کورمال راه می‌رود.
تهیه‌کننده مثل سلطان محمود غزنوی
این مدرس دانشگاه ادامه داد: چرا کشورهایی که آسودگی خاطر و رفاه دارند هنرمندان بنامی ندارند؟ «اندر بلای سخت پدید آید، فضل و بزرگمردی و سالاری». من از اتفاقاتی که می‌افتد خنده‌ام می‌گیرد. بله قیمت دلار غلط است و باید سیاست درستی داشته باشد، اما اصلا فرض کنید دلار به 45 هزار تومان برسد. فیلم «آلمان سال صفر» روسلینی را ببینید که در برلین یک ساختمان سالم هم وجود نداشت ولی هنرمندان به راه افتادند و گفتند این کشور چه آباد و چه ویران باشد، متعلق به ماست و باید آن‌را بسازیم. تهیه‌کننده نقش بسیار بزرگی دارد و باید به هنرمند بگوید غصه نخور، منزوی نشو، راه‌حل وجود دارد و پول مهیا می‌کنیم. این با کسی که ثروتمند است و پول دارد و می‌خواهد هزینه‌های نمایش را تامین کند، متفاوت است. این تهیه‌کننده نیست، این سرمایه‌گذار است. تهیه‌کننده کسی است که راه‌های مسدود را باز می‌کند. همین سالن استاد شهناز را زمانی که تحویل گرفتیم، خوابگاه سربازان ارتش بود. ولی تاکنون چندین هزار عنوان موثر در فرهنگ ایران در همین سالن برگزار شده است.
غریب‌پور افزود: به کسانی که در این دوره ثبت‌نام کرده‌اند می‌گویم اگر برای دریافت گواهینامه یا تیتر و سفر و پز دادن آمده‌اید، اشتباه آمده‌اید. هیچ مهری جز عشق و خلاقیت نمی‌تواند گواهینامه شما را معتبر کند. خواهش می‌کنم این دوره را همراه با عشق، جدی بگیرید. فردا نخواهید خودتان کارگردان هم بشوید. وقتی تهیه‌کننده می‌شوید یعنی سلطان محمود غزنوی هستید و قصد دارید شاهنامه فردوسی را وارد تاریخ کنید. شما حکیم ابوالقاسم فردوسی نیستید. سلطان محمود از میان 400 شاعر دربار، فردوسی را انتخاب کرد تا گذشته باستانی اسطوره‌ای ما را احیا کند.
به هیچ حزب و گروهی وابسته نبوده و نیستم
وی سپس اظهار داشت: تهیه‌کنندگی مقامی والا، ارزشمند و دشوار است. امیدوارم به عشق مهاجرت و پناهندگی و گرفتن گواهینامه از آلمان و این‌جور مسائل در این دوره شرکت نکرده باشید، چون تمام اینها باد هواست. اگر توانستید در کشور و زادگاه خودتان ارزشی به‌وجود آورید، به شما آفرین خواهند گفت. تصاویری وجود دارد که نشان می‌دهد زمانی واحد پول آلمان آن‌قدر بی‌اعتبار شده بود که بچه‌ها برای بازی تپه پول درست کرده بودند. اما از زمان بازسازی آلمان است که می‌گوییم پشتوانه اسکناس طلا نیست بلکه نیروی انسانی است.
غریب‌پور در پایان گفت: من روی پای خودم ایستاده‌ام و معلم و پای خودم بودم. به هیچ دسته و حزب و گروهی وابسته نبوده‌ام و نیستم. ایمان و عشق و شجاعت بسیار مهم است و اینها برای تهیه‌کننده و کارگردان و مدیر و.. از الزامات است. به شما نمی‌گویم از گوته و برشت بیاموزید؛ از مته‌ی آهن و چوب یاد بگیرید. اگر نقطه تمرکز شما درست باشد و به مته فشار وارد کند، حتما جای خود را باز خواهد کرد، هرچند میزان آن اندک باشد. اگر استمرار و ایمان داشته باشید و نترسید و افسرده نشوید، به جای خوبی می‌رسید. هیچ چیز به انتها نرسیده است؛ ایران می‌ماند و قوی هم می‌ماند، به شرط آنکه ما دروغگو و ریاکار نباشیم. تهیه‌کننده با این مساله روبرو خواهند شد؛ پول که بیاید، اختلاس و دزدی هم پیامدش خواهد بود. تهیه‌کننده اگر می‌خواهد موفق شود باید خیلی صادق باشد، نباید دنبال مالکیت باشد، نباید دنبال مال‌اندوزی باشد.