نشست پیرامون کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» با حضور ایمان افسریان٬ محمدرضا یگانه دوست٬ کریم نصر٬ محمود رضا بهمن پور و مسلم خضری شامگاه یکشنبه 11 آذر در سالن شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران٬ مسلم خضری درباره کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» گفت: همواره با کم بود منابع درباره هنرهای تجسمی ایران روبرو بوده ایم و همین نقصان موجب شد که در سال ۱۳۹۰ تصمیم بگیرم کتابی درباره هنرهای تجسمی بنویسم. در دهه ۷۰ و ۸۰ بیشتر بحث هایی که درباره هنرهای تجسمی می شد معطوف به هنر غرب بود و در این میان هنرهای تجسمی ایران همواره مظلوم واقع می شد. از اواسط دهه ۸۰ به واسطه برگزاری حراج های تجسمی زمینه ای فراهم شد تا هنر تجسمی معاصر ایران مورد توجه قرار گیرد.
او افزود: کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» ادعای تاریخ نگاری ندارد و برای تالیف این کتاب تصمیم گرفتم پایه کارم را بر پایه نظر سنجی بگذارم و اسامی هنرمندانی که در این کتاب درباره شان نوشته شده است بر پایه لیست هایی که از سوی مشاورانی که از نظر آن ها بهره گرفته ام انتخاب شده اند.
خضری ادامه داد: بی شک کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» با نقایصی روبرو است و در این کتاب ادعای این را نداریم که تمام جریان های هنرتجسمی ایران را پوشش داده ایم. تمرکز ما در این کتاب بر روی نقاشی فیگوراتیو معاصر ایران و تنوع آن در طول بازه زمانی است.
او افزود این کتاب از دو بخش مقالات و هنرمندان برگزیده انتخاب شده است و در بخش نخست مقالالتی از روئین پاکباز٬ آیدین آغداشلو٬ مجید اخگر٬ ایمان افسریان٬ بهرنگ پورحسینی و محمدرضا یگانه دوست منتشر شده است. بخش دوم نیز شامل گزیده ای از نقاشان فیگوراتیو ایران است که همان طور که گفتم گزینش آن ها توسط گروهی از مشاوران انجام شده است. در مراحل تالیف این کتاب هدا اربابی نیز به یاری من پیوست و با حضور او محتوای هنر فیگوراتیو منسجم تر شد.
محمودرضا بهمن پور مدیر نشر نظر گفت: بی شک تالیف٬ تدوین و نشر کتاب در ایران با فراز و فرودهای بسیاری همراه است و در این میان مولف کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» با وجود تمام این مشکلات با تلاش این راه را ادامه داد و در ادامه مسیر هدا اربابی نیز به پدیدآورندگان کتاب افزوده شد و به غنی تر کردن مطالب کتاب کمک کرد. بی شک این کتاب بنیان فصل جدیدی در تولید کتاب در نشر نظر است.
او درباره چگونگی طرح روی جلد کتاب گفت: یکی از سوال هایی که شاید ذهن مسلم خضری را تا زمانی که کتاب به دستش برسد مشغول کرده بود طرح روی جلد کتاب بود.طبیعی است که طرح روی جلد کتاب از میان نقاشی های داخل کتاب انتخاب نشده است.
در ادامه ایمان افسریان گفت: ما انسان ها محکوم به تاریخ هستیم و تاریخ ما را به دورانی که در آن زندگی می کنیم محدود می کند. باید دید در این دوران چه کارهایی می توانیم بکنیم و چه کارهایی نمی توانیم بکنیم و دانستن درباره ناتوانی هایمان بسیار مهم است.
او افزود: با این که ما در تاریخ زندگی می کنیم اما نمی توانیم تاریخ را بنویسیم. چون تاریخ نوشتن نیاز به نظریه دارد و تاریخ نویسی شرح وقایع و رخدادها پشت سرهم نیست. اما یک غربی می تواند تاریخ ما را بنویسد چون نظریه دارد و چند پله از ما جلوتر است و درست کردن نظریه کار ساده ای نیست.
افسریان ادامه داد: ما می توانیم دایره المعارف بنویسیم کما اینکه روئین پاکباز چنین کرده است. بی شک بسیاری از کشورهای منطقه دایره المعارف هنر ندارند.
او با اشاره به لیست های نظر سنجی درباره هنرمندان مهم تجسمی ایران گفت: تاکنون از سوی نشریات مختلفی یست هایی با نظر هنرمندان٬ منتقدان وگالری داران درخصوص هنرمندان تجسمی منتشر شده است و در این لیست ها شاید بتوان گفت از میان ۱۰۰ نفر به ۳۰ هنرمند مشترک برسیم و نقطه نظرات هر یک از افراد در انتخاب ها با هم متفاوت است. بی شک سقف انتظارات هر یک از افراد متفاوت خواهد بود و در این کتاب تلاش شده به کف انتظارات بپردازیم.
افسریان با اشاره دسته بندی هنرمندان فیگوراتیو ایران که کار دشواری است٬ گفت: اصطلاح فیگوراتیو در مقابل آبستره به کار می رود و در نقاش معاصر ایران تنها چند نقاش آبستره داریم و از این نظر این عنوان مقسمی میان دو جریان اصلی نیست که بتوان با مداقه در تضادهای این جریانات معنای هر کدام را استنتاج کرد.
او افزود: در مقایسه با غرب٬ ژانرهای مختلفی در هنر نقاشی ایران بوجود نیامده است. نقاشان ایرانی تا پیش از افلاطون براساس فرم افلاطونی نقاشی می کشیدند. مدرن شدن برای نقاشان ایرانی در مقایسه با نقاشان غربی بسیار آسان بوده است. باید قبول کرد که بسیاری از این آثار در ظاهر مدرن هستند اما در اصل مدرن نیستند.
افسریان ادامه داد: نیما پس از یک عمرحرفه ای تلاش کرد تا سبک شعری را تغییر دهد و در نهایت گفت با همه تلاش ها توانسته پنج شعر نو بگوید. کاری که او برای تغییر قالب شعری کرد بسیار سخت و پیچیده بود.همان قدر که سزان به عنوان مثال برای کشیدن یک درخت که حجم ندارد اما ساختار دارد با دشواری روبرو بود.
در ادامه محمدرضا یگانه دوست گفت: اگر نظریه داشتیم باشیم هر چیزی که می بینیم برایمان معنادار می شود. با وجود نظریه وقتی با یک اثر هنری روبرو می شویم همواره دچار سوء ذهن باید بشویم و این پرسش برایمان بوجود آید که این اثر هنری چه چیزی می خواهد بگوید.
او افزود: خلق و درک هنر مستلزم آگاهی نسبی از تاریخ هنر است و تاریخ هنر چیزی جز فرافکنی الگوهای اندیشیده و کلی بر آثار فرید و مجزا نیست. بی شک بدون بهره گیری از قوای شناختی و مفاهیم کلی نمی توان درکی از امور جزئی و محسوس داشت. از سوی دیگر بدون مشاهده و تجربه نمونه جزئی صورت بندی های کلی گنگ و نامفهوم خواهد بود.
او ادامه داد: فهرست کردن اسامی هنرمندان و خیره شدن به آثارشان تنها هنگامی در بهبود درک ما از هنر راهشگا خواهد بود و حتی عصای دست ما در خلق آثار هنری خواهد شد تا قادر باشیم هر یک از آن ها را در شبکه پیچیده ای از پیوندها٬ تداعی ها و معانی قرار دهیم.
یگانه دوست ادامه داد: سالانه بیش از ۱۰ هزار نفر به جامعه هنری اضافه می شوند اما برای همه این افراد برای ارائه اثرشان فضا نیست و عملا محیط آن ها را از فضای هنری حذف می کند.
او درادامه با بیان این مطلب که اصولا هر نوع خلق اثر هنری بازتولید اثر هنر قبلی با اضافه کردن بخش های دیگری به آن اثر است به بررسی تطبیقی چندین اثر ازهنرمندان ایرانی و غربی پرداخت .
در ادامه کریم نصر گفت:با مطالعه کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» نظر من این است که ما مسیر مثبتی را طی کرده ایم. پس از کمال الملک در ایران با طبیعت گرایی ابوالقاسم سعیدی و جواد حمیدی به آزمایش های فرمی می رسیم و با ظهور سهراب سپهری قدم به مرحله بیانی می گذاریم. منظورم بیان اندیشه و حالات روانی است.
او در ادامه با مقایسه نقاشی بیزانسی و سنتی ایران گفة. نقاشی بیزانسی براساس محور ایمان مسیحی و اعتقا به گناه اولیه شکل گرفته است و به واسطه هبوط انسان از بهشت اشیا در این نقاشی های با رنگ های کدر کشیده شده اندو تنها چیزی که در این نقاشی القاء نور می کند رنگ طلایی است که به نوعی سبز است. حتی نور هم در نقاشی بیزانسی به تیرگی تبدیل شده است.
نصر ادامه داد: در مینیاتور اشیاء دو بعدی طراحی شده اند و رنگ ها عموما خالص هستند و بازتاب نور هستند. ما نقاشی سنتی ایرانی و نقاشی بیزانسی را نمی توانیم تزپینی تلقی کنیم. تزئین از نظر من تمام اقداماتی است که در یک اثر هنری جهت اهداف هنرمند شکل نگرفته اند.
او افزود: هنرمند نمی تواند برای اثرش هدف تعیین کند این مخاطب است که برای اثر هنری هدف تعیین می کند.
کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» به کوشش مسلم خضری و گروه نویسندگان با قیمت ۱۱۰ هزار تومان از سوی نشر نظر منتشر شده است.