فیلم مستند «وِه اَنتیوک شاپور» در خانه هنرمندان ایران به نمایش در آمد.
به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، در ادامه برنامه‌های مستند سینماتک خانه هنرمندان ایران که با همکاری انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند برگزار می‌شود، سه‌شنبه ۲۹ آبان فیلم مستند «وِه اَنتیوک شاپور» در تالار استاد شهناز به روی پرده رفت. در ادامه نیز نشست نقد و بررسی فیلم با حضور سودابه مجاوری، محسن حبیبی، اردشیر خورشیدیان، یعقوب ذلّقی و پدرام اکبری برگزار شد. حجت‌الله ایوبی نیز دقایقی در این برنامه سخن گفت.
ایوبی در ابتدای این برنامه گفت: تماشای این مستندها و نگاه به گذشته، احساس دوگانه‌ای از غم و شادی به ما می‌بخشد. خوشحالی از بابت داشتن چنین تاریخ با عظمتی و غمگینی از اینکه قدر این گذشته را نمی‌دانیم و تاریخ پرافتخار ما ناشناخته مانده است. زمانی که جهان در تاریکی و ظلمت مطلق بود، ما دانشگاهی به نام «گُندی شاپور» داشتیم؛ با اساتید فراوان، با منشور اخلاق در علم، با پزشکانی برجسته، آثار فراوان و.. دانشگاه سوربن فرانسه 500 سال بعد از «گندی شاپور» تاسیس شد و امروز یکی از مطرح‌ترین دانشگاه‌های جهان است. جای تاسف دارد که در کشور خودمان بسیاری افراد با نام «گندی شاپور» آشنا نیستند. اما خوشحالیم که جهان آن قدرت دانایی در ایران را به رسمیت شناخته است و امسال یونسکو 1750 اُمین سالگرد تولد قدیمی‌ترین و نخستین دانشگاه جهان را که ایرانیان تاسیس کردند، گرامی می‌دارد.
حبیبی در ابتدای این نشست گفت: خطه‌ای که از آن سخن می‌گوییم، یعنی از خوزستان تا دجله و فرات، در متون به «دل ایرانشهر» موسوم است. واژه شهر هم در مقیاس یک شهر بکار می‌رفته است مثل جندی شاپور، هم در مقیاس یک منطقه و هم در مقیاس سرزمین ایران. در این سرزمین پیوند عمیقی بین شهر و روستا وجود داشته است. این وحدت و یگانگی از قبل از اسلام وجود داشته و جندی شاپور آخرین طلیعه‌های آنست. بازخوانی دوره ساسانی جز آنچه کاوش‌ها به ما می‌گوید، عمدتا به نوشته‌های سه قرن اول هجری قمری برمی‌گردد، یعنی قرن هفتم تا یازدهم میلادی. اسناد استخری، یعقوبی، ناصرخسرو و.. که شهر و معماری آن دوران را برای ما تعریف کرده‌اند. شهر دوران ساسانی تا قرن پنجم هجری هم مقاومت می‌کند، یعنی تا زمانی که جای شهر تغییر می‌کند.
وی ادامه داد: جندی شاپور هم یک نوین شهر است که توسط شاپور بنیان‌گذاری می‌شود. تمامی این شهرها دارای معماری سرزمین بودند، یعنی معماری آنها بنابر شرایط سرزمینی تعریف می‌شد. میان آنچه در خوزستان از دل زمین بیرون می‌آید، نسبت به آنچه در خراسان سربر می‌آورد تفاوت وجود دارد، اما باز هم تکنیک آنها یکی است. دوران ساسانی دوران طاق‌های بلند و دوره سازماندهی شهری است. شار کهن و میانی و بیرونی نیز در این دوران است که تعریف می‌شود. نمونه بارز معماری این دوران در بخارای سامانی قابل مشاهده است. یا بغداد طراحی دایره‌شکل دارد، یعنی مانند شهر پارتی و اولین شهر ساسانی که دایره‌شکل بوده‌اند. نام بغداد نیز واژه پارسی است؛ پس همیشه با انتقال شهر و انتقال معماری و انتقال سازمان شهری مواجه بوده‌ایم. بازار برای اولین‌بار در شار بیرونی دوران ساسانی مشاهده می‌شود. در این فیلم سودابه مجاوری پیگیرانه بر ایرانی بودن آنچه تصویر کرده تاکید می‌کند.
یعقوب ذلقی دیگر سخنران این نشست بود و در توضیحاتی گفت: واقعیت‌های ناگفته فراوانی راجع به گندی شاپور وجود دارد اما با فقدان پژوهش‌های کافی در این زمینه مواجه‌ایم. این محوطه حدود 2هزار هکتار عرصه تاریخی را دربر می‌گیرد. ضمن اینکه این 2هزار هکتار صرفا محدوده شهری را دربر می‌گیرد و بررسی‌های ما نشان می‌دهد آثار و بناهای زیادی با پهنه جغرافیایی 100 کیلومتر دورتر از گندی شاپور و خارج از حوزه جغرافیایی خوزستان نیز وجود دارد؛ یعنی حوزه جغرافیایی گندی شاپور از شمال و شمال شرق خوزستان به سمت رامهرمز و شوش و اندیمشک و دزفول تا استان لرستان را دربر می‌گیرد. این بناها به لحاظ پلان و فونداسیون و مواد و مصالح بکار رفته، با سازه‌های آبی و تاریخی گندی شاپور برابری می‌کنند. بررسی‌ها دهه 60 میلادی توسط آدامز به ما می‌گوید آثار فراوانی از باقی‌مانده شهر مشاهده شده است. مساله تاسف‌بار این است که از دهه 50 شمسی و در پی اصلاحات ارضی و سپس احداث سد دز و شبکه آبیاری گسترده شمال خوزستان، این منطقه در اختیار کشاورزان قرار گرفت و فعالیت‌های گسترده کشاورزی صورت گرفت که در فیلم نیز آن‌را دیدیم. حجم تخریب‌های صورت گرفته در سه چهار دهه اخیر، با تخریب‌های صورت گرفته در طول 18 قرن حیات گندی شاپور برابری می‌کند.
سودابه مجاوری نیز در صحبت‌هایی کوتاه گفت: کار فیلم از سال 90 آغاز شد و سراغ مکان‌های مختلف رفتیم. این فیلم به‌شکل سریالی هفت قسمتی بوده است که در شبکه مستند تلویزیون و صدا و سیمای مرکز خوزستان پخش خواهد شد. هر قسمت به موضوعی اختصاص داده شده و مثلا به پزشکی، تاریخ و آسیب‌های وارده به این پهنه تاریخی پرداخته‌ایم؛ بحث آسیب‌های وارده نیز مطابق به نظریات دکتر ذلقی پیش رفته است.
موبد خورشیدیان نیز در بخشی از این نشست گفت: «وِه اَنتیوک شاپور» فیلمی گران‌سنگ و به یادماندنی است. کسانی که با دید کارشناسی و بدون تعصبات مختلف به فرهنگ و مدنیت این سرزمین کهن می‌نگرند، به‌خوبی می‌دانند که ایرانیان از دیرباز پیشگام بسیاری از دانش‌ها مانند ستاره‌شناسی، مدیریت آب و هوا و خاک، مهندسی، پزشکی و.. بوده‌اند و توانسته‌اند به دستاوردهای بزرگی نائل گردند که بن‌مایه دانش‌های دیگر مردمان جهان شده است. تاثیر فرهنگ و دانش ایرانی در سراسر گیتی بی‌همتاست، هرچند امروز در تبلیغات غربیان بر نقش یونان بیش از هرجای دیگری تاکید شود. همان‌طور که در فیلم می‌بینیم گندی شاپور توسط شاپور اول ساسانی با انگیزه‌ی درست کردن شهری دانشگاهی و برتر از انتاکیه، در حدود 1800 سال پیش بنیان نهاده شد و در دوران شاپور دوم تکمیل گردید و در دوران انوشیروان به اوج شکوفایی رسید. این دانشگاه واقعا دانشگاهی بین‌المللی بوده است و از ملل و مذاهب مختلف در این دانشگاه حضور داشتند. یعنی یک شهر دانشگاهی آزاد و پیشرفته با امکانات فراوان که در آن افراد مختلف با یکدیگر همکاری و همیاری می‌کردند. تعداد اساتید این دانشگاه به 500 نفر و تعداد دانشجویان آن به 5 هزار نفر می‌رسیده است. گندی شاپور مایه افتخار ایران و جهان به حساب می‌آید.