در ادامه برنامههای مستند سینماتک خانه هنرمندان ایران که با همکاری انجمن تهیهکنندگان سینمای مستند برگزار میشود، سهشنبه 17 اردیبهشت فیلم مستند «از نگاه او» به کارگردانی امیرحسین خلیلزاده در سالن استاد شهناز به نمایش در آمد. در ادامه نیز نشست نقد و بررسی فیلم با حضور قطبالدین صادقی، امیرحسین خلیلزاده و پدرام اکبری برگزار شد.
دکتر صادقی در ابتدای این نشست گفت: ساخت این فیلم برای تیم سازندهاش بسیار پرزحمت بود و آنچه من را جذب کار کرد، هم ایدههای خوب و هم شخصیت امیرحسین خلیلزاده بود که در هر دو حسن نیت دیدم. گفتگوها بسیار زیاد بود که بخش عمده آن در فیلم نیامده است. اما همین نسخه نیز برای من غافلگیرکننده بود، چون خودم را اینگونه ندیده بودم. از طریق این تصاویر، چهرهای از خودم میبینم که گاهی منقلبم میکند. یکی از چیزهایی که فیلم توانسته بهخوبی آنرا تصویر کند، اینست که ریشههای من بسیار عمیقاند. اصالت و عواطف و ارتباط با جهان را از کردستان و جغرافیای کردستان و کوهها و گلهای آن و از فرهنگ کردی آموختم. در کردستان 4500 نوع گیاه وجود دارد که 2500 نوع آن خاصیت دارویی دارند. کردستان فقط قلههای سهمگین و روح حماسی نیست، بلکه تغزلی لابلای کوههای آن نیز رشد کرده است و این بهطور غیرمستقیم در فطرت و تربیت من نقش داشته است.
وی ادامه داد: زمانی که به تهران آمدم و از کردستان فاصله گرفتم، تازه متوجه شدم که تا چه اندازه کرد هستم. در تهران با زیباشناسی و هنر ایرانی آشنا شدم و دانشکده هنرهای زیبا در این زمینه به من کمک زیادی کرد. دورهای طلایی با بهترین استادان را در آنجا پشت سر گذاشتم و از این منظر خودم را فردی سعادتمند میدانم. وقتی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفتم، تازه متوجه شدم تا چه اندازه ایرانی و کرد و شرقیام. هرچه بیشتر فاصله میگرفتم، گذشتهام را بهتر درک میکردم. تحصیل در سوربن درخشانترین دوره آموزشی بود که در زندگی گذراندم؛ متدلوژی، عقلانیت، نظم فکری و نظم هنری را از آنجا آموختم. در سوربن تمام دانستههایم را از نو نظم دادم. بزرگترین وظیفه دانشگاه، آموختن شیوه تفکر به دانشجویان است. جلوههای نو از هنر نمایش جهان را نیز با حضور در جشنوارههای اروپا مشاهده کردم. در پاریس هر شب به تماشای تئاتر مینشستم و بیشتر از راه دیدن تئاتر را آموختم تا از راه کتاب.
این کارگردان و مدرس تئاتر اضافه کرد: در سه برهه از زندگیام، با سه فاصله تازه پی بردم که چطور میشود درست فکر کرد و درست آفرید و درست کار کرد. پس از پایان تحصیلاتم، در اوج جنگ به ایران برگشتم چون بخش ناخودآگاه ذهنم به من اینگونه امر کرد. استقبال خوبی هم از من نشد و ناجنسها تا توانستند به اشکال مختلف آزارم دادند. با خودم به این نتیجه رسیدم که اگر به کارم اعتقاد دارم باید بایستم و در هر شرایطی کار کنم. پس در بدترین شرایط مالی و روحی و کاری ماندم و با تلاش، شرایط را ذره ذره به سود خود تغییر دادم. نشان دادم که مذهب و فرهنگ و نژاد متفاوت، مانع از خلاقیت و تفاهم نیست و به هر حال در جامعه گرایشهای گوناگونی وجود دارد. خوشحالم که مقاومتم ثمربخش بود. تاکنون 54 نمایشنامه نوشتهام، 50 اثر را کارگردانی کردهام، بیش از 220 مقاله نگاشتهام، 18 کتاب را ترجمه کردهام، 10 فیلم کوتاه ساختهام و در حدود 30 فیلم و سریال نیز بازی کردهام. همه این کارها نیز در شرایط بسیاری دشواری انجام شدند؛ مجبور شدم در آنِ واحد در چند جبهه بجنگم و فکر میکنم تنها حقانیتی که داشتم کارم بود و تنها از طریق کار بود که خودم را اثبات کردم. نه دولت و نه هیچ سازمانی از من حمایت نکرده است. منتی بر سر کسی ندارم چون هر کاری کردهام اول برای دل خودم و آرامش درونیام بوده است. تا خودم لذت نبردهام، درگیر کاری نشدهام و پیش از هر چیز به روح خودم خدمت کردهام.
صادقی در پایان گفت: فرهنگ و هنر، بیانِ روحم و ماحصل غلظت تفکر و عواطفم است و تجربیاتیست که بهدست آوردهام. امیدوارم در آینده نیز بتوانم این مسیر را با روشنی و ساختارمندی ادامه بدهم. گهگاهی بهشدت ناامید هم شدهام ولی بر آنها غلبه کردهام. سربلندم که هنوز زندهام و کار میکنم و درس میدهم و قلمم میچرخد. از خلیلزاده ممنونم که تصویری فشرده از این زندگی برای خود من ترسیم کند. این تشویق بزرگی به همراه دارد که ببینم مسیری که طی کردهام غلط نبوده است. زندگی همواره فراز و فرود دارد و پیشرفت، مسیری سرراست نیست؛ ماحصل کار اما طوری بوده که نزد وجدان خود سربلندم و احساس میکنم عمرم مفت نگذشته است. تا اندازهای توانستهام کارهایی که قصد داشتم را به انجام برسانم؛ اینها برای ارضاء روح خودم و پاسخ به اضطرابهای فلسفی خودم بوده است؛ پاسخیست به هستی، که چرا به دنیا آمدهام؟ امیدوارم بهرهای نیز به دیگران رسانده باشم تا شاید پاسخ برخی سوالات خود را پیدا کنند. کارکرد فرهنگ و هنر همین است. خوشحالم که حلقهای کوچک از سلسله فرهنگ و هنر این سرزمین هستم.
خلیلزاده نیز در صحبتی کوتاه گفت: هر بار به تماشای این فیلم مینشینم، از صحبتهای دکتر صادقی چیزهایی میآموزم.