نمایشگاه “به روایت نسخه‌خوانان” جمعه ۱۵ شهریور در دو گالری ممیز و زمستان خانه هنرمندان ایران افتتاح شد.
رضا کوچک‌زاده کارگردان و پژوهشگر تئاتر با اشاره به دلايل برگزاری نمایشگاه اظهار داشت: این نمایشگاه مشتمل بر نسخه‌های شبیه‌خوانی دوره قاجار است كه گنجینه با ارزشي از مردم‌شناسی، ادبیات عامیانه، موسیقی و رفتارشناسی در طول تاريخ قاجار به شمار می آید.” شبیهنامهها” و يا نسخ تعزيه” سالها به عنوان سندهایی تاريخی از یاد فعالان اين عرصه رفته بودند، با وجود آنكه اين اسناد ميتوانست در بازشناخت ادبیات عامیانه و نمايش پیشینه و ریشه‌های آغازین ادبیات نمایشی ایران، نقش مهمي ايفا نمايد، اما به فراموشي سپرده شده بودند.
وی افزود: در سال ١٣٨٣ با همكاري کتابخانه مجلس شورای اسلامی جمع آوري اين نسخ را آغاز كرديم و در نهایت توانستيم کتابي با عنوان “فهرست توصیفی شبیه‌نامه‌های دوره‌ی قاجار” چاپ نماييم، در فرایند تکمیل این کتاب برای چاپ و عرضه، به اسنادي بر خورديم كه نشانه‌هایی از نقش ويژه “تکیه دولت” داشت و يا بر روي برخي از نسخ، سال نگارش آن و يا مهر نويسنده درج شده بود، پيدا كردن اين نشانه ها توانست ضمن بالا بردن اعتبار نسخ ،جذابیت این پژوهش تاریخی را دو چندان کند زيرا تا قبل از آغاز اين پروژه، پژوهشگران ایرانی اطلاعات دقیقی از شبیه‌خوانی به دست نیاورده بودند، تنها در برخی از این نسخه‌ها حاشیه‌نویسی‌هایی وجود داشت که بيشتر شرح خود مجالس بود ،در واقع مهمترين بخش اين مهم آن بود كه بخشی از تاریخ پنهان مانده هنرهای نمایشی بررسي شده و مستند گرديد.
این کارگردان افزود: برای من که کارگردانی خوانده‌ام مهمترین بخش جمع آوري و نمايش این اسناد آنست که سبب شد من با تاریخ گذشته نمایشی خود آشنا شوم و بيشك اين بخش براي بسياري از كارگردانان ديگر نيز جذاب خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه شبیه‌خوانی هنر مردمی است گفت: شبیه‌خوانی با توده مردم سر و کار دارد، در این نسخه‌ها می‌توان دید که هنرمندان و شبیه‌خوانان خلاقیت به خرج داده‌اند و از ادبیات داستانی شبیه‌خوانی زمان خود فاصله گرفته و وارد ابعاد جديد متفاوتي از دوران خود شده‌اند. در واقع بخش‌های پنهان مانده از تاریخ واقعي در این نسخ‌ها قابل مشاهده است، زيرا تاریخ رسمی، تاریخ شاهان است و ما اینجا با تاریخ مردمان روبه‌رو هستیم. به عنوان مثال تنها در زمان اجراي مجالس تعزيه، در تکیه دولت می‌توانستید شاه و مردم عادی را کنار یکدیگر ببینید، در حالی‌که در زندگی عادی معمولا مردم حتی به قصر شاهی هم نمی‌توانستند نزدیک شوند اما در این اجراها همه در تکیه دولت به شکل دایره‌وار و در کنار یکدیگر بدون لحاظ كردن طبقه اجتماعي می‌ایستادند.
کوچک‌زاده اظهار کرد: از همه‌ی علاقه‌مندان فرهنگ و هنر ایران خواهشمندم تا اگر نسخه‌ای از شبیهنامهها را در خانه‌ی خود دارند آنها را به مهمترین کتابخانهی همگانی شهرستان خود بسپارند تا آیندگان از این گنجینه‌ی گسترده ایرانی برای بازشناسی و پژوهش بی‌بهره نمانند.
در اين نمايشگاه، تصویر شبیه‌نامه‌های به نمايش گذاشته شده، گزیده‌ای است از نسخه‌های ۴۴۵ آلبوم بیاض و “جنگ شبیه‌نامه” ، کتاب‌های شبیه‌نامه از گنجینه‌ی خطی کتابخانهی مجلس و دو دفتر شبیه‌نامه از گنجینه‌ی دست‌نوشته‌های کتابخانهی ملک.
این نمایشگاه پنجمین نمایشگاه شبیه‌نامه‌های دست‌نوشت دوره‌ی قاجار به روایت رضا کوچک‌زاده است که به همت خانه تياتر با همكارى خانه هنرمندان ايران و سازمان زيباسازى شهردارى تهران بر پا شده و از تاریخ ۱۵ تا ۲۵ شهریور ماه در گالری ممیز و زمستان میزبان علاقه مندان است.