جشن هشتاد و چهارمین سالروز تولد جمشید مشایخی در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
مراسم هشتاد و چهارمین سالروز تولد جمشید مشایخی سهشنبه ۶ آذر در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد. از چهرههای حاضر در این مراسم میتوان به منوچهر اسماعیلی، رضا کیانیان، رضا رویگری، مجید رجبی معمار، مرجانه گلچین، علیرضا تابش، رضا یزدانی، محمد شیری، امیر پوریا، علیرضا شجاعنوری، کیانوش گرامی، رضا درستکار، ملک جهان خزاعی، پرویز جاهد، عزیزاله حاجیمشهدی و.. اشاره کرد. فرزاد حسنی نیز اجرای این مراسم را بر عهده داشت.
مجید رجبی معمار بهعنوان نخستین سخنران این مراسم گفت: جمشید مشایخی شخصیت نازنین سینما، تئاتر و تلویزیون ایران است. خانه هنرمندان ایران مفتخر است که میزبانی جشن تولد او را بر عهده دارد و خوشحالیم که ایشان را در صحت و سلامت کامل میبینیم. ایام کسالت جمشید مشایخی بر ما سخت گذشت و خدا را شکر که با دعای خیر مردم بهبود یافتند. شاید برای انسان هیچ چیز ارزشمندتر از عمر مفید نباشد؛ از نوع برخورد مردم با جمشید مشایخی و ابراز احساسی که نسبت به ایشان میکنند میتوان متوجه شد که آثار و زحمات مشایخی تا چه اندازه در ذهن و خاطر مردم ایران جای گرفته است. امیدواریم سال آینده نیز میزبان جشن تولد ایشان در خانه هنرمندان ایران باشیم.
پس از آن امیر پوریا در صحبتهایش گفت: در تصاویری که امشب بر پرده میبینیم، تصویری جوان از جمشید مشایخی دیده نمیشود. متاسفانه تصویری متحرک از بازی او در عرصه تئاتر نداریم، اما شروع بازیگریاش در سینما شگفتانگیز است؛ سه فیلم آغازگر موج نو سینمای ایران بودند، یعنی «آرامش در حضور دیگران»، «قیصر» و «گاو». تنها بازیگری که در دو فیلم از این سه فیلم حضور داشته، جمشید مشایخی بوده است. ضمن اینکه اگر «خشت و آینه» را مبدأ این سه فیلم در نظر بگیریم، مشایخی در آن فیلم نیز ایفای نقش کرده است که در آنجا نیز با چهره جوانی مواجه نیستیم. او این سپیدمویی را پیش از آنکه گذران سن موجب آن شود، بهعنوان بخشی از شمایل پذیرفته و اجرا کرده است. اگر به صدای او در فیلم «گاو» دقت کنیم، باز هم رنگ و زنگی از سن و سال در آن وجود دارد. تمام اینها نشاندهندهی پذیرشِ توأم با ظرفیت بازیگر است. نوعی بزرگی کردن است، بیآنکه این بزرگی و پدری به سمت اقتدار و دیکتاتوری برود. در این بزرگی، شاهد یک نوع شکنندگی هنرمندانه هستیم. جمشید مشایخی شمایلی از نوعی پدرانگی و بزرگمداری در جامعه ایران خلق میکند. مشایخی همانطور که بزرگِ نسلهای بازیگری در سینمای ایران هستند، به لحاظ آموختن یک نکته دیگر هم بزرگی میکند؛ اینکه بازیگر در عوض اینکه تصور کند جلوههایی از جوانی و جلوهگری و شلوغکاری در نظر مردم محبوب میشود، به این نتیجه برسد که آنچه از درک بازیگر با جهان همسوست حتما بر دل و ذهن بازیگر هم خواهد نشست.
سخنران بعدی این مراسم رضا کیانیان بود که درباره موج نو سینمای ایران و نقش جمشید مشایخی در آن گفت: موج نو سینمای ایران که در اواخر دهه 40 آغاز شد نمیتوانست از بازیگران دوران قبل بهره بگیرد، چون آنها در تیپهایی خاص جاافتاده بودند. البته یکی دو استثنا نیز در این میان وجود داشت. کارگردانان موج نو به قصههایی با شخصیتپردازی و ظرایف آن علاقه داشتند و به همین دلیل سراغ بازیگران عرصه تئاتر رفتند و همانطور که میبینیم در این فیلمها اکثر بازیگران تئاتری هستند. در خیل تئاتریهای سینمای موج نو، پنج نفر بودند که پنج تن سینمای ایران شدند و اسمشان بر تارک سینمای ایران جای گرفت؛ داوود رشیدی، عزتاله انتظامی، جمشید مشایخی، محمدعلی کشاورز و علی نصریان. متاسفانه دو نفر از آنها دیگر در میان ما نیستند اما آنها حتما در جهانی دیگر باز هم مشغول هنرنمایی هستند. امیدوارم سایه جمشید مشایخی بر سر بازیگران سینما و تئاتر و تلویزیون ایران برقرار باشد.
در ادامه منوچهر اسماعیلی به روی صحنه آمد و به بیان خاطراتی از همکاری با جمشید مشایخی پرداخت. این استاد دوبله گفت: من بازی را قاپیدم و صدا از حلقوم بازیگر کشیدم تا به اینجا رسیدم. در زمان صداگذاری فیلم «قیصر»، به عادت همیشه برای نقشهای مختلف افرادی را انتخاب کرده بودم تا بهجای بازیگران صحبت کنند. وقتی مشغول تمرین صداگذاری صحنههای آغازین فیلم بودیم، متوجه برافروختگی جمشید مشایخی شدم و وقتی از او دلیلش را جویا شدم، متوجه شدم از دوبله صدایش ناراضی است. این وضعیت تا عصر همان روز ادامه یافت و در نهایت مشایخی از من خواست که خودم دوبله صدایش را بر عهده بگیرم و همینطور هم شد. این افتخار نصیب من شده است که در چندین فیلم به جای جمشید مشایخی صحبت کنم. به محض اینکه برای مراسم بزرگداشت او از من دعوت شدم، با افتخار به اینجا آمدم که صحت و سلامت او را تبریک بگویم. امیدوارم سایه او بر سر سینمای ایران مستدام باشد.
پس از آن پرویز جاهد در توضیحاتی گفت: جمشید مشایخی یکی از شمایلهای بزرگ سینمای ایران است. کمتر بازیگری در سینمای ایران توانسته تبدیل به یک شمایل ماندگار شود و نقشهایی را بازی کند که تصویرش همواره در ذهن مخاطب باقی بماند. یکی از ویژگیهای مهم جمشید مشایخی، سبک بازیگری اوست و رویکردی که به سینما دارد؛ این سبک بازیگری که میتوان آنرا بازیگری مولف یا موج نویی نامید، نسبت به آن نوع بازیگری که در فیلمفارسی رواج داشت متمایز بود. در فیلمفارسی با سطحیگرایی و الگوهای پیشپاافتاده مواجه بودیم و در آن بازیگر قادر نبود تمام تواناییها و استعداد خود را به نمایش بگذارد. فیلمسازان موج نو با شخصیتهایی که خلق کردند، این امکان را به بازیگرانی مانند جمشید مشایخی دادند که تواناییهای خود را بروز دهند. نسل نو بازیگران سینمای ایران با چهرههایی مانند جمشید مشایخی، عزتاله انتظامی، جعفر والی، فخری خوروش، پرویز فنیزاده، جلال مقدم و..بازیگری را به سطحی با استانداردهای تازه رساندند. این بازیگران هستند که به ایدهها و طرحهای ذهنی فیلمساز شکل میدهند و آنرا بر پرده سینما تجسم میبخشند. تاریخ سینمای ایران همواره جمشید مشایخی را به یاد خواهد داشت.
رضا درستکار دیگر سخنران این برنامه بود و درباره نقش جمشید مشایخی در سینمای ایران گفت: مشایخی در تمام این سالها نقش پدران ما را بازی کرده است؛ پدرانی متین که بار سنگین زندگی را به دوش میکشند. او نیز این بار را تمام جهاتِ مسئولیت و بهرغم تمام پیچ و خمهای مسیر به دوش کشیده است. مشایخی از سر خاکساری و برای رشد جوانان سینمای ایران، حاضر شده در فیلمهای کارگردانان جوان نیز ایفای نقش کند. او زیباست؛ مثل تمام پدران و مادران ما که انسانهایی معمولی هستند. او این مسیر طولانی را بدون بالا و پایین طی کرده است. او در کنار چهار تن دیگر سینمای ایران هرچند میتوانستند شیخ سینمای ایران باشند، اما با سلوک ویژهای که داشتهاند حاضر به پذیرش این نقش نیز نشدند.
در ادامه این مراسم جمشید مشایخی به روی صحنه رفت و این بیت از اشعار حافظ را برای حاضران قرائت کرد: «گر در سرت هوای وصال است حافظا، باید که خاک درگه اهل هنر شوی». تقدیر علیرضا تابش و مجید رجبی معمار از جمشید مشایخی با اهدا هدایایی، برش کیک تولد و گرفتن عکس یادگاری نیز بخش پایانی این مراسم بود.