بیست و هفتمین برنامه «مستندات یکشنبه» که زیرمجموعه سینماتک خانه هنرمندان ایران به پخش فیلم‌های مستند می‌پردازد، به نمایش فیلم مستند «پدر ما» ساخته لوسی جردن محصول سال ۲۰۲۲ اختصاص داشت.
به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، این برنامه روز یکشنبه ۱۲ شهریور ماه ۱۴۰۲ از ساعت ۱۷ در سالن استاد ناصری برگزار شد. پس از نمایش فیلم نیز نشست نقد و بررسی آن با حضور مازیار معاونی (پزشک و منتقد سینما) برگزار شد. اجرای این برنامه برعهده سامان بیات بود.
مازیار معاونی در ابتدای این برنامه گفت: وقتی آقای کثیریان با من تماس گرفت و گفت قرار است مستندی پزشکی اکران شود که سوژه بکری دارد و از زاویه تازه‌ای به ماجرا نگاه کرده است، ذهن من به این سمت رفت که قرار است با یک قصور پزشکی و مواردی از این دست مواجه باشیم که همگی در این چند سال با نمونه‌های از آن در جامعه مواجه بودیم. ولی وقتی فیلم را دیدم، گفته آقای کثیریان به من اثبات شد. زیرا مستند سوژه عجیبی داشت. پزشک درون فیلم، درخت خیانتی را می‌کارد که انواع و اقسامی از میوه‌های خیانتش همیشه در سرتاسر تاریخ پزشکی به یادگار می‌ماند.
او با تاکید بر اینکه بن‌مایه فیلم خیانت است، افزود: آسیبی که این فیلم نشان می‌دهد، چیزی نیست که به سادگی از تاریخ پزشکی پاک و فراموش شود. پزشک درون فیلم در وهله اول به جامعه پزشکی در سراسر دنیا آسیب وارد می‌کند. زیرا او حس منفی را می‌کارد که بر مبنای آن، مخاطبان این اثر در سرتاسر دنیا، اعتمادشان را نسبت به پزشکان از دست می‌دهند.
این پزشک در ادامه صحبت‌هایش بیان کرد: تقلیل دادن حس اعتماد عمومی به جامعه پزشکی نه تنها در آن منطقه بلکه در کل جهان، القای حس ترس در بین خانواده‌هایی که دچار مسئله ناباروری هستند در سراسر دنیا نیز از مواردی به شمار می‌آید که پزشک درون فیلم با کاشت درخت خیانتی که از آن صحبت کردم ایجاد می‌کند
معاونی ادامه داد: در فیلم به سیستم قضایی آمریکا انتقادهای زیادی می‌شود. این در حالی است که ما آمریکا را به عنوان کشوری می‌شناسیم که قانون محور است. در واقع برخلاف کشور ما که خیلی از مسائل تفسیر پذیر هستند، برای آنها داشتن تبصره و بند قانونی که به یک جرم اشاره مستقیم شده باشد، مهمتر است. به همین دلیل دو سال پروسه قضایی درون فیلم به طول می‌انجامد. زیرا بکر بودن موضوع سبب شده بود تا نتوانند برای آن ماده قانونی خاصی در نظر بگیرند.
او افزود: خیانت بعدی این پزشک به متولدینی بود که ما در فیلم ۹۴ نفر از آنها که شناسایی شده بودند را دیدیم. باتوجه به اینکه این افراد در یک منطقه بودند، این احتمال وجود داشت که با یکدیگر وارد رابطه شوند و عواقب روحی سختی را سپری کنند.
این منتقد سینما در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: فیلم توسط کمپانی نتفلیکسی تهیه شده که در این سال‌ها آثار باکیفیتی را عرضه کرده است اما با این وجود فکر می‌کنم مستند نهایی به یک تدوین مجدد احتیاج دارد. زیرا از نیمه فیلم به بعد ما دچار کثرت موقعیت تکراری هستیم. من بعد از دیدن این اثر یاد فیلم «سگ کشی» اثر بهرام بیضایی افتادم. ایشان هم آن فیلم را خودش تدوین کرد. به همین دلیل بعد از نمایش «سگ کشی»، بسیاری از منتقدان با رعایت شان و شخصیت او، در این باره نقدهایی را مطرح کردند. در اینجا نیز همین اتفاق رخ می‌دهد (و دلیل آن احتمالا به این خاطر باشد که تدوین اثر توسط خود کارگردان انجام شده است.)در هر صورت تا نیمه فیلم همه ما متوجه موضوع و داستان فیلم شدیم. به همین دلیل لازم بود که اثر از زوایای دیگری به این موضوع بپردازد و به ماجرا نگاه کند.
معاونی در ادامه عنوان کرد: درک می‌کنم که احتمالا در زمان ساخته شدن فیلم، پزشک زنده بوده و (شاید هنوز هم زنده باشد و) فیلمساز به دلیل شرایط پرونده نمی‌توانسته از زاویه دیگری به غیر از شاکیان پرونده و مادران بچه‌ها به ماجرا بپردازد. شاید هم در ساخت فیلم مقداری تعجیل شده است. گیر افتادن پزشک درون فیلم ما را یاد پرونده‌های موساد، سی‌آی اِی و جنایت‌هایی می‌اندازد که در دهه‌های دور رخ دادن و بعد از چند سال که آن فرد می‌میرد یا پیر می‌شود، با اطلاعات بیشتری اثری درباره آن ساخته می‌شود. من در اینجا احساس کردم که فیلم مقداری زود ساخته شده است. زیرا احتمالا هنوز آدم‌هایی که درگیر پرونده بودند صحبت نکرده‌اند. در حالی که می‌توانستیم زاویه آنها را نیز داشته باشیم.
او ادامه داد: باتوجه به سیستم مستقل قضایی آمریکا که دونالد ترامپ را به میز محاکمه کشانده است، این انتظار می‌رفت که درباره این پزشک متخصص هرچقدر هم که مرد خدا و کلیسا باشد، رای منصفانه‌تری صادر شود و جریمه‌ای بیشتر از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو برایش در نظر بگیرند اما این اتفاق رخ نمی‌دهد. می‌توانست سکانس پایانی فیلم بسته شدن آسانسور باشد و در تیتراژ هم به این موضوع اشاره شود که باتوجه به تست‌های دی‌ان‌ای که اکنون در آمریکا رواج دارد، احتمال افزایش آن بچه‌ها وجود دارد.
این پزشک همچنین درباره تفاوت سوگند پزشکی که برای پزشک‌های خارج از کشور و داخل کشور وجود دارد، گفت: سوگند پزشکی اتفاقی متداول در تمام کشورهاست و به نوعی از غرب به ما رسیده است. در درخت خیانتی که پزشک می‌کارد، اولین میوه آن سوگندش را تحت تاثیر قرار داده است. این اتفاق زمانی تشدید می‌شود که ما در حال صحبت از پزشکی هستیم که برای اولین بار تکنیک خاصی را به جامعه بشریت و پزشکی عرضه کرده است. طبیعتا این آدم با پزشک معمولی که در حال طی زندگی است، جایگاه اجتماعی غیر قابل مقایسه‌ای دارد و به همین تناسب شان و احترامی که باید ایجاد کند باید بالاتر باشد.
معاونی در ادامه بیان کرد: در واقع این پزشک تصویر شکنی عجیبی را از خودش نشان می‌دهد. فکر می‌کنم فیلم مقداری زود ساخته شده است و به همین دلیل ما تا پایان اثر متوجه نشدیم که آیا ایشان به آن جامعه خرافی و نژاد پرستی آمریکا تعلق دارد؟ آیا دچار اختلال شخصیتی است که ما تعریفی از آن نداریم؟ یا… تجاوز جنسی وجود دارد اما تجاوز به این شکل که به قصد ازدیاد فرزندان انجام شده، بسیار عجیب است. چون خودش هم در فیلم می‌گوید که هرگز این بچه‌ها را نمی‌بیند و هیچ برنامه‌ای هم برای این نداشته که این آدم‌ها را زیر یک پرچم جمع کند. شاید فقط تصور می‌کرده که همین که از ژنتیک او بهره ببرند کافیست.
در ادامه جلسه به حاضرین واگذار شد تا پرسش، نقد و نظر خود را مطرح کنند.