شصت و سومین برنامه از سری برنامههای مستندات یکشنبههای خانه هنرمندان ایران، یکشنبه ۱۰ تیر ۱۴۰۳ به نمایش مستند «مرزهای خاموشی» به کارگردانی امید هاشملو اختصاص داشت. پس از نمایش این فیلم، نشست نقد و بررسی آن با حضور بهداد امینی (منتقد حوزه موسیقی و سینما) و همایون مجدزاده(نوازنده گیتار الکتریک) برگزار شد. اجرای این برنامه بر عهده سامان بیات بود.
🔻امید هاشملو در این نشست گفت: پاییز ۹۴ کار را شروع کردیم. در ابتدا هدف این نبود که فیلم پرتره همایون را کار کنیم. طرحی داشتم و میخواستم که بر مبنای آن با چند گروه موسیقی راک کار کنم. البته همایون (مجدزاده) را هم از سال ۸۸ میشناختم. زیرا در آن زمان با تعدادی از موزیسینهای موسیقی راک گفتوگو داشتیم و یکی از آنها همایون بود. از دل آن پروژه مستند اسکورپیو درآمد که منحصر به گروههای موسیقی راک قبل از انقلاب است. به همین دلیل هیچگاه از مصاحبهای که با همایون داشتیم استفاده نشد. زیرا رویکرد ما در آن مستند این بود که دوست داشتیم درباره نسبت و کارکرد این موسیقی و جامعه کار کنیم. در حالی که حس میکردیم مدل همایون به صورتی است که خیلی ارتباطی به جامعه ندارد.
🔸️او افزود: وقتی قرار بود طرح این مستند را شروع کنیم، نیتم این بود که باز با همان رویکرد اجتماعی که در مستند قبلی داشتم، گروههایی را انتخاب کنم. ولی چون بعد از ۱۰ سال همایون برگشته بود و کنسرتهایی را برگزار کرده بودند، علاقمند بودم که او را ببینم. بنابراین به واسطه امیر بهاری سر تمرین همایون رفتیم. ابتدا من را نشناخت. خودش نیز واقعا نسبت به قبل بسیار تغییر کرده بود و در شش سال کاملا متفاوت از مصاحبهای شده بود که باهم انجام داده بودیم. به همین دلیل منصرف شدم و فکر کردم که شاید گزینه مناسبی برای طرحی که فکر میکنم نیست. این موضوع را با او در میان گذاشتم و صحبتمان سه ساعتی به طول انجامید. همانجا مجاب شدم کهطرحم را کنار بگذارم و روی خود همایون متمرکز شوم.
▫️این مستندساز در ادامه بیان کرد: آنها دو روز بعد در برج آزادی کنسرت داشتند. یک هفته بعد نیز در کرمان کنسرت داشتند. سیر اتفاقاتی در جریان بود و فرصتی برای اینکه طرح را کامل کنم نداشتم. بنابراین ایدهها و فیلمنامه در طول زمان کامل شد. به این ترتیب بعد از هر بخش که کار میکردیم، وقفهای میافتاد و ما در آن فاصله سکانسها را ادیت میکردیم و در چیدمان آنها در طول فیلمبرداری سبب پیدا شدن طرحهای دیگری نیز میشد و پروژه جلو میرفت. پاییز ۹۴ تا اواخر ۹۷ عملا بخش عمده کار فیلمبرداری شد. بعد از آن همایون درگیر آلبوم بسیار سخت رستاخیز بود که زمان زیادی برد. به همین دلیل نوشتن نریشن و کارهای دیگر فیلم نیز زمان زیادی را صرف کرد. به این ترتیب تا سال ۱۴۰۰ کارمان به طول انجامید.
🔸️بهداد امینی در بخش دیگری از این نشست گفت: قبل از هرچیز باید از گروهی که این فیلم را ساختند تشکر کنیم. این نوع از فیلمها در ایران کم ساخته شده و شخصا نمونههای خیلی اندکی را به خاطر میآورم. فیلم قبلی این فیلمساز، مستند اسکورپیو است که دیدنش بسیار لذت بخش بود. اینکه یک فیلمساز به این فکر کرده که موسیقی هم جای کار دارد و به تاریخ موسیقی پرداخته است، بسیار اهمیت دارد. آن هم ساختن فیلمی در مورد موسیقیهایی چون راک و جز که خلاف جریان موسیقی امروز است. نداشتن فیلمهایی در این زمینه نشان میدهد که افراد متوجه اهمیت ثبت این نوع از موسیقیها نبودند.
▫️او افزود: تصویر و صدا از سالهای اول تاسیس سینما با هم همآغوشیهایی داشتند. ولی این جنس موسیقی (راک و جز و…) آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است. علاوه بر این موارد، مستند موسیقی فرصتی را ایجاد میکند که کسانی که نمیتوانند کنسرت در کشور دیگری را تجربه کنند، با نوازندهها و خوانندههای دیگر نیز آشنا شوند و آنها را ببینند. نکته مهمی که نباید آن را نادیده گرفت، این است که بسیاری از موسیقیهایی از این دست، فرصت ثبت شدن نداشتند اما در ۳۰، ۴۰ سال اخیر اهمیت این نوع از موسیقی نیز مشخص شده است. همه این حرفها را زدم تا بگویم که چقدر کار فیلمسازان این مستند مهم است.
🔸️هاشملو در ادامه درباره چالشهای تولید این مستند گفت: باتوجه به اینکه همایون خودش درگیر این سینما و این جنس مستندات و سینما بود، از انتظارات با خبر بود و میدانست که چه میخواهیم. البته اختلاف نظر داشتیم اما همایون دست من را باز گذاشت تا چیزی که فکر میکردم برای فیلم خوب است را پیش ببرم. به هر حال مسئله مهم این بود که بایستی در پروژه همایون از ایدههای اولیه و تا نهایی شدن، کنار او میبودیم.